آپارتمان نشینی در ایران؛ نه غربی، نه ایرانی اسلامی
هادی ۵ سالی می شود که با اسباب کشی از خانه پدری آپارتمان نشین شده است. او محدود بودن ارتباطات بین همسایگان را از جمله مشکلات آپارتمان نشینی می داند و می گوید: در فضاهای سنتی محلی، فضاهای زیادی برای برقراری ارتباط همسایگان با یکدیگر وجود داشت که متاسفانه با گسترش آپارتمان نشینی در کشور و حذف فضاهای ارتباطی بین همسایگان، رابطه بین همسایه ها محدود شده است. او اشاره ای هم به زندگی شخصی خودش و ارتباطات خود با همسایگان می کند و می گوید:در طول این 5سال تنها با ۲ نفر از همسایه ها در حد سلام و احوال پرسی ارتباط دارم و با دیگر همسایگان هیچ ارتباطی ندارم. هادی که فرزندی 4ساله هم دارد رعایت نکردن اصول آپارتمان سازی در معماری شهری ایران را باعث بروز مشکلات بسیاری می داند و می افزاید:در کشورهای غربی که به نوعی خاستگاه آپارتمان نشینی نیز هست فضاهای مجزایی برای بازی کودکان در نظر گرفته شده است ولی آنچه ما در ایران به عنوان آپارتمان می بینیم ساختمان هایی است که با فاصله کمی از یکدیگر ساخته شده اند و هیچ گونه امکاناتی اعم از فضای سبز، فضای بازی کودکان،باشگاه ورزشی و حتی پارکینگ کافی برای ساکنان لحاظ نشده است.دراین شرایط کودکان آپارتمان نشین با کمبودهای زیادی روبه رو هستند و حتی برای بازی مجبورند با مشکلات و خطرات بسیاری دست و پنجه نرم کنند.حسین هم که به تازگی به آپارتمانی جدید نقل مکان کرده است دل پردردی از ساختمان جدیدشان دارد.اوکه اولین برخوردش با اهالی ساختمان به خاطر حمل اسباب و اثاثیه خرده ریز با آسانسور بوده است می گوید:11سالی می شود که آپارتمان نشین هستم و در همه این سال ها هنگام اسباب کشی با مشکل مواجه شده ام. ساکنان قدیمی و مدیر ساختمان اجازه حمل اسباب و وسایل را با آسانسور نمی دهند، در حالی که وزن خرده ریزها و کارتن های کوچک از وزن یک نفر هم کمتر است و مشکلی برای آسانسور ایجاد نمی کند. نکته جالب این جاست که ساکنان این ساختمان حتی اصول اولیه آپارتمان نشینی را هم رعایت نمی کنند و در طول چند ماهی که از سکونت مان دراین ساختمان می گذرد بارها به خاطر نمای ظاهری ساختمان با چند نفر از همسایه ها درگیر شده ام. متاسفانه بعضی از همسایه ها از بالکن به عنوان انباری استفاده و حتی با آویزان کردن لباس نمای ساختمان را خراب می کنند.
کافی است به سراغ مردم بروی و از آپارتمان نشینی و مشکلات و معضلات آن بپرسی. آن گاه است که درد دل ها بیان می شود و مردم حرف های زیادی برای گفتن دارند. وحید از جمله افرادی است که بارها با همسایگان خود به خاطر مسائل ساده به مشکل برخورده است.او در این باره می گوید: حضور فرهنگ های مختلف دریک فضای محدود باعث بروز مشکلات متعددی می شود که گاهی اوقات این مشکلات به درگیری بین ساکنان ساختمان می انجامد.به عنوان مثال یکی از مصوبات مجمع ساختمان این است که هیچ یک از ساکنان نباید کفش های خود را مقابل در ورودی منزل شان بگذارند اما متاسفانه یکی از همسایه ها با رفتاری زشت در مقابل این تصمیم مقاومت می کند و جلوه زشتی به راهرو ها داده است.مشکلات ما در این ساختمان تنها به این مورد محدود نمی شود، متاسفانه بعضی از همسایه ها مراعات دیگران را نمی کنند و در هر ساعتی از شبانه روز با سروصدای زیاد در راهروها تردد می کنند و زمانی هم که میهمان دارند سروصدای میهمانانشان در ساختمان بیداد می کند.
وحید بر این باور است که برای زندگی مسالمت آمیز در کنار یکدیگر به تدوین قانون و بند و تبصره نیاز نیست و کافی است تا همسایگان به رعایت حق الناس پایبند باشند. حتما نباید قانون بگوید که در پاسی از شب در آپارتمان مان را محکم به هم نکوبیم یا فرزندان مان با صدای بلند در راهروها بازی نکنند.سعید هم یکی دیگر از آپارتمان نشین های قدیمی است و تقریبا 30سالی می شود که ساکن آپارتمان است. وقتی درباره مشکلات آپارتمان نشینی از او می پرسم با دلی پر درد می گوید: مشکلات زیاد است، از پرداخت نکردن به موقع شارژ ساختمان گرفته تا سرو صدای همسایه ها. بعضی از همسایه ها پرداخت شارژ ساختمان شان را حتی برای چند ماه به تاخیر می اندازند و به سختی می توان شارژ ساختمان را از آنها گرفت.یکی از مشکلاتی که سال هاست با آن درگیرم، پارک کردن خودروی بعضی از همسایه ها در فضای پارک خودروی دیگران است.متاسفانه در طول این سال ها با همسایه های زیادی مواجه شده ام که با وجود نداشتن پارکینگ، خودرویشان را در پارکینگ ما پارک می کردند. آهی می کشد و می گوید: تو را به خدا به آپارتمان نشین ها تذکر دهید برای حمل زباله هایشان از سطل زباله استفاده کنند تا آب زباله ها تمام راهروها و راه پله ها را آلوده نکند.سعید هم بر این باور است که رعایت حق الناسی که اسلام بر آن تاکید دارد می تواند بسیاری از مشکلات آپارتمان نشینی را برطرف کند.
وقتی موضوع گزارش را با دکتر حسین آقاجانی جامعه شناس و از اساتید این رشته مطرح می کنم اشاره ای به منشاء آپارتمان نشینی می کند و می گوید:آپارتمان در زبان فرانسه به خانه ها و سکونت گاه هایی گفته می شود که در یک مجموعه مسکونی واقع شده اند. در فرهنگ غرب برای آپارتمان تعریف مشخصی وجود دارد و باید قوانین زندگی دراین فضا هنگام ساخت مجموعه های مسکونی رعایت شود.به عنوان مثال باید اطراف آپارتمان فضای سبز و فضای کافی برای پارک خودروها در نظر گرفته شود و حتی فضای ورزش و بازی برای کودکان نیز لحاظ شود. اما متاسفانه آپارتمان سازی در ایران نه ویژگی های غربی را دارد و نه ویژگی های معماری و زندگی ایرانی و اسلامی در آن لحاظ شده است.این جامعه شناس ایجاد مزاحمت صوتی توسط همسایه ها در آپارتمان ها را از جمله مشکلات آپارتمان نشینی در ایران می داند و می گوید:حتی سروصدای ناشی از خداحافظی میهمان ها مقابل در آپارتمان باعث ایجاد مزاحمت برای دیگر ساکنان و درنهایت به بروز کدورت بین آن ها منجر می شود. وی معتقد است کم کاری هایی در زمینه بسط و گسترش فرهنگ لازم برای زندگی مسالمت آمیز در محیط کوچک آپارتمان توسط وارد کنندگان این شیوه از زندگی به جامعه ایرانی انجام شده است. وی تاکید می کند: فرهنگ اصیل ایرانی مبتنی بر آپارتمان نشینی نیست و به دلیل کوتاه بودن عمر آپارتمان نشینی در کشور نه تنها زندگی آپارتمان نشینی در بین مردم فرهنگ سازی نشده بلکه زمینه های مناسب برای بسترهای فرهنگی در این زمینه نیز فراهم نشده است. آقاجانی رعایت نکردن حقوق آپارتمان نشینی درکنار نپذیرفتن قوانین و مناسبات آپارتمان نشینی را که ناشی از نبود سابقه این سبک زندگی در جوامع ایرانی است اصلی ترین دلیل بروز مشکلات در آپارتمان ها می داند و می افزاید: در آموزه های دینی ما بر رعایت حق الناس و رعایت حقوق همسایه تاکید بسیاری شده است اما آنچه در عمل مشاهده می شود رعایت نکردن حقوق همسایه در زندگی آپارتمانی است.وی به مرسوم شدن نگهداری سگ و گربه و دیگر حیوانات در برخی از محیط های آپارتمانی اشاره می کند و می گوید:در کشورهای غربی برای نگهداری این قبیل حیوانات درمحیط های آپارتمانی حیاط مخصوصی در نظر گرفته می شود در حالی که در کشور ما به دلیل نبود فرهنگ مناسب و فضای خاص برای نگهداری این قبیل حیوانات،نگهداری از سگ و گربه در آپارتمان ها به معضل تبدیل شده است.
این جامعه شناس تنها راه حل مشکلات موجود در آپارتمان ها را توجه بیشتر به فرهنگ همیاری،همکاری و همفکری می داند و می گوید: با تقویت فرهنگ همیاری و همکاری می توان آرامش را به ساکنان آپارتمان ها بازگرداند.
نکته دیگری که این استاد جامعه شناسی بر آن تاکید می کند لزوم توجه انبوه سازان به استانداردهای آپارتمان سازی است. وی توسعه آپارتمان سازی بدون توجه به ساختارهای لازم را اشتباه می داند و می گوید: زمان ساخت مجتمع های آپارتمانی باید برآوردهای لازم انجام شود که آیا منطقه با استانداردهای لازم برای زندگی تعداد زیادی از افراد مطابقت دارد یا خیر؟ ضمن این که باید امکانات رفاهی درمانی و بهداشتی لازم برای جمعیت ساکن دراین مناطق نیز درنظر گرفته شود.
نویسنده: علیرضا کافی Kafi@khorasannews.com
